Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego Jarosław Gowin podpisał rozporządzenie dot. nowej klasyfikacji dyscyplin naukowych i artystycznych, które przewiduje 44 dyscypliny naukowe i 3 artystyczne. Minister uwzględnił apele astronomów i w nowym podziale astronomia pozostanie oddzielną dyscyplina naukową.
Minister Gowin podkreślał na spotkaniu z dziennikarzami, że nowe rozporządzenie dotyczące dyscyplin nauki i sztuki „to głęboka i fundamentalna zmiana jeśli chodzi o sposób uprawiania nauki w Polsce". Powiedział też, że poprzednia klasyfikacja była „efektem działań lobbingowych wąskich grup naukowców, którzy koniecznie chcieli wyodrębnić swój zakres badań tylko po to, by mieć większy wpływ na sposób dystrybucji środków”. Dodał również, że polska nauka w poprzedniej klasyfikacji byłą bardzo rozdrobniona i przez to polski system był niekompatybilny z systemem nauki światowej.
- Do tej pory mieliśmy 8 obszarów, 22 dziedziny i 102 dyscypliny. Od samego początku prac nad nową Ustawą 2.0 mieliśmy świadomość, że nadchodzi pora, by zrealizować postulaty wysuwane przez wszystkie międzynarodowe grona eksperckie oraz przez dużą część środowiska naukowego. Postulaty zmierzające do skonsolidowania dyscyplin – powiedział Gowin.
„Odejście od sztucznego zawężania badań, dostosowanie klasyfikacji dyscyplin do standardów międzynarodowych i możliwość uczciwej oceny działalności naukowej – to podstawowe cele nowego rozporządzenia w sprawie dyscyplin. Projekt na etapie konsultacji był szeroko dyskutowany. Pod wpływem argumentów środowiska dokonano korekt niektórych założeń” – czytamy w komunikacie na stronach resortu.
Projekt w poprzedniej wersji zakładał stworzenie 42 dyscyplin naukowych i 3 artystycznych. W podpisany rozporządzeniu widnieją 44 dyscypliny naukowe i 3 artystyczne. Astronomia pozostanie odrębną dyscypliną w ramach dziedziny nauk ścisłych i przyrodniczych – to najważniejsza zmiana względem pierwotnego projektu. Nowy podział dyscyplin naukowych można sprawdzić na stronach resortu.
– Mimo że astronomia włączona była w klasyfikacji OECD, na której się wzorowaliśmy, do nauk fizycznych, postanowiliśmy wyjść naprzeciw postulatom środowiska akademickiego – powiedział wicepremier Gowin. – Na żadnym etapie, a tym bardziej na etapie wdrażania Konstytucji dla Nauki i publikacji kolejnych aktów wykonawczych nie zapominamy o naukowcach, dla których, ale i z którymi tworzymy reformę szkolnictwa wyższego i nauki w Polsce – dodał.
Przeciwko rozporządzeniu w pierwotnym jego kształcie protestowali astronomowie z Polskiego Towarzystwa Astronomicznego zrzeszającego zawodowych astronomów od 1923 roku. „Astronomia jest jedną z najstarszych nauk na Ziemi i w naszym kraju ma ona wspaniałe, wielowiekowe tradycje. Ośmielamy się twierdzić, że jest to wręcz dyscyplina NARODOWA! To przecież nasz rodak, kanonik warmiński Mikołaj Kopernik, "wstrzymał Słońce i ruszył Ziemię" – pisali w apelu.
Minister postanowił uwzględnić racje naukowców. - Astronomowie okazali się nie tylko świetnymi naukowcami, ale też świetnymi PR-owcami - przyznał minister. Polskie Towarzystwo Astronomiczne zebrało ponad 8 tys. podpisów w petycji skierowanej w sierpniu do MNiSW, dotyczącej utrzymania statusu astronomii jako samodzielnej dyscypliny naukowej. Gowin dodał, że wydzielenie tej dyscypliny było jego osobistą decyzją. Wyjaśnił, że tym, co przesądziło w jego oczach sprawę był światowy dorobek polskich astronomów.
Inną ze zmian jest rozdzielenie dyscypliny "nauki o kulturze i sztuce" na dwie dyscypliny: "nauki o kulturze i religii", a także "nauki o sztuce". Minister wyjaśnił, że był to postulat stowarzyszenia Obywateli Nauki. Następną zmianą jest np. wydzielenie osobnej dyscypliny nauk leśnych (w projekcie jedną dyscypliną było "rolnictwo, leśnictwo i rybactwo").
Pojawiła się też nowa dyscyplina "nauki medyczne", w której skonsolidowano proponowane w projekcie rozporządzenia dyscypliny "medycyna kliniczna i stomatologia" oraz "podstawowe nauki medyczne i farmaceutyczne".
W rozporządzeniu za osobną dziedzinę naukową uznana jest teologia, a prawo kanonicze potraktowane zostało jako odrębna dyscyplina w dziedzinie nauk społecznych. Gowin powiedział, że w interpretacji prawników do takiego rozwiązania zobowiązuje Polskę konkordat.
Wyniki ewaluacji przekładają się bezpośrednio na podział środków finansowych na utrzymanie i rozwój potencjału badawczego, na uprawnienia do prowadzenia studiów (w tym studiów doktoranckich) i do nadawania stopni naukowych i w zakresie sztuki. To pokazuje, jak dużą rolę w funkcjonowaniu uczelni odgrywa kwestia klasyfikacji dziedzin i dyscyplin.
Nowa systematyka dziedzin i dyscyplin naukowych nie oznacza, że dany obszar badań naukowych ulega likwidacji. Poszczególne dyscypliny zostaną podzielone w ramach innej niż dotychczasowa systematyki, a wszystkie obecne dyscypliny zostaną uwzględnione w ramach nowego podziału np. poprzez połączenie – konsolidację. Oznacza to, że badania naukowe będą w praktyce prowadzone na wszystkich polach badawczych i będą nadal finansowane ze środków publicznych.
