Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego Jarosław Gowin zamierza usunąć astronomię z listy odrębnych dyscyplin naukowych. W projekcie rozporządzenia dotyczącego nowego podziału dyscyplin naukowych, który został opublikowany na stronach resortu, astronomia została zaliczona w poczet nauk fizycznych. Polskie Towarzystwo Astronomiczne wystosowało petycję w tej sprawie.
Nowy projekt podziału dyscyplin naukowych niestety nie obejmuje już astronomii, jako oddzielnej dyscypliny naukowej. Została ona wliczona do nauk fizycznych. Według resortu, dotychczasowy podział charakteryzuje się nadmiernym rozdrobnieniem i przez to niemożliwa jest rzetelna ocena ich działalności naukowej, od czego zależy ich finansowanie.
"Wiele obecnych dyscyplin obejmuje wąski zakres tematyczny, a ponadto reprezentuje je niewielka liczba pracowników uczelni, instytutów naukowych Polskiej Akademii Nauk i instytutów badawczych, posiadających co najmniej stopień naukowy doktora" – czytamy uzasadnienie projektu.
Resort nauki w przesłanej PAP informacji zaznacza, że "cały czas mówimy o projekcie rozporządzenia w sprawie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych oraz dyscyplin artystycznych, który do dzisiaj jest w konsultacjach". "W związku z tym dokument nie jest ostateczny – wciąż trwa analiza zgłoszonych uwag" - podkreśla MNiSW.
"Warto też mieć na uwadze, że podział dyscyplin (w tym połączenie fizyki z astronomią) nie jest autorskim pomysłem Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Punktem wyjścia do budowy klasyfikacji jest systematyka dziedzin i dyscyplin przyjęta przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD). W ramach klasyfikacji OECD astronomia (w tym astrofizyka, nauka o kosmosie) jest jedną z subdyscyplin w ramach dyscypliny - nauki fizyczne" - dodaje resort nauki.
Przeciwko nowemu rozporządzeniu protestuje Polskie Towarzystwo Astronomiczne zrzeszające zawodowych astronomów od 1923 roku. „Astronomia jest jedną z najstarszych nauk na Ziemi i w naszym kraju ma ona wspaniałe, wielowiekowe tradycje. Ośmielamy się twierdzić, że jest to wręcz dyscyplina NARODOWA! To przecież nasz rodak, kanonik warmiński Mikołaj Kopernik, "wstrzymał Słońce i ruszył Ziemię" – czytamy w apelu astronomów.
„Współcześni polscy astronomowie kontynuują tę wspaniałą tradycję z wielkim powodzeniem umacniając markę jaką jest Polska Astronomia. Dowodem jest statystyka prowadzona w światowym serwisie Web of Science, według której poziom cytowalności prac naukowych polskich astronomów jest o ok. 25 proc. wyższy od średniego poziomu światowego. Podkreślamy, że jest to jedyna dyscyplina w Polsce, która lokuje się tak wysoko w światowych rankingach” – argumentują naukowcy.
Na stronach Polskiego Towarzystwa Astronomicznego jest petycja - „Ratujmy Polską Astronomię” - do resortu Gowina o zmianę projektu i przywrócenie Astronomii jako odrębnej dyscypliny naukowej.
A z czym to się wiążę? Przedstawiciele PTA wyjaśniają, że dojdzie min. do tego, iż aplikacje na granty badawcze w zakresie astronomii, doktoraty i habilitacje będą oceniane przez fizyków. Współczesna astronomia, którą można podzielić na astrofizykę i kosmologię to odrębna, dojrzała empirycznie nauka, ze swoją bardzo istotną specyfiką metody badawczej. Członkowie PTA podkreślają, że polska astronomia jest bardzo wysoko oceniana i że wrzucenie jej do jednego worka z całą fizyką może jej poważnie zaszkodzić. Degradacja astronomii może też spowodować trudności w pozyskiwaniu europejskich grantów na badania. Nie będzie też doktoratów z tej dyscypliny, tylko z nauk fizycznych. "Owszem tematyka badań pozostanie, ale brak odrębnej dyscypliny może spowodować w dłuższej perspektywie zniechęcenie młodych ludzi do tej tematyki badań" - tłumaczą eksperci PTA.
W projekcie nowej klasyfikacji wyodrębnione są 42 dyscypliny naukowe. Resort nauki zaproponował, aby klasyfikację tę uzupełnić o dyscyplinę nauki o bezpieczeństwie (w dziedzinie nauk społecznych); dziedzinę nauk teologicznych; dziedzinę sztuki i dyscyplin artystycznych. Ostatecznie, w nowej klasyfikacji ma zostać wyodrębnionych osiem dziedzin nauki i sztuki oraz 45 dyscyplin naukowych.
Źródło: PTA, PAP - Nauka w Polsce, fot. ESA
