Paleontolodzy z PIG-PIB i Uniwersytetu Warszawskiego odkryli w Górach Świętokrzyskich szczątki dunkleosteusów – ogromnych, dewońskich ryb pancernych, jednych z największych drapieżników morskich w historii życia na Ziemi. Znaleziska mają około 370 milionów lat.
Dunkleosteusy królowały w morzach późnego dewonu. We wsi Płucki w województwie świętokrzyskim naukowcy z Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego (PIG-PIB) i UW znaleźli szczątki trzech osobników. To najstarsze skamieliny tych stworzeń znalezione w Europie oraz najpewniejsze pozostałości ryb tego rodzaju – nie pozostawiają wątpliwości, do kogo należały.
- To pierwsze znalezisko dotyczące dunkleosteusa w Europie, co do którego nie ma żadnych wątpliwości – podkreślił dr Piotr Szrek podczas konferencji prasowej w Łagowie. - Najbardziej kompletny jest dunkleosteus pięciometrowy, którego zachowało się około 40 proc. szkieletu - przyznał.
Dotychczasowe europejskie znaleziska reprezentowały bardzo małe osobniki, jak na ten rodzaj ryb pancernych. Nie przekraczały one 0,5 metra długości. Odkopane przez doktora Szreka ponad 20 lat temu skamieliny wskazują na o wiele większego osobnika – długość samej głowy wynosi 60 centymetrów, a cały okaz mierzył nawet siedem metrów. Mimo że znaleziska dokonano ponad 20 lat temu, to dopiero ostatnie wykopaliska z lat 2013-2015 oraz współpraca z innymi badaczami pozwoliła na skompletowanie dostatecznej ilości materiału.
Opis znaleziska ukazał się na łamach „Estonian Journal of Earth Science” i jego autorem jest wspomniany już dr Szrek oraz Olga Wilk z Wydziału Geologii Uniwersytetu Warszawskiego.
Dunkleosteusy dominowały w morzach przez blisko 60 milionów lat. Ryby te należały do najgroźniejszych mieszkańców dewońskich głębin. „Był to największy drapieżnik swoich czasów. Znajdował się na szczycie morskiej piramidy pokarmowej. Długość jego ciała mogła dochodzić nawet na kilkunastu metrów, a siła nacisku jego szczęk sięgała prawie 2 tony, co czyni go jednym z największych i najgroźniejszych morskich drapieżników w całej historii życia na Ziemi” - czytamy na stronach PIB.
Te ogromne ryby nie miały zębów. Zastępowały je ostre krawędzie kości szczękowych ostrzące się o siebie z każdym zamknięciem i otwarciem paszczy. Ich szczątki znajdowane są na całym świecie – w Europie (Polska, Belgia), w Afryce (Maroko) czy w Ameryce Północnej (USA).
- To pierwszy kręgowiec, który osiągnął bardzo duże rozmiary i był drapieżnikiem na szczycie piramidy pokarmowej w morzu dewońskim. Po osiągnięciu kilkumetrowych rozmiarów nie miał w wodzie zbyt wielu wrogów. To on był królem polowania – powiedział w rozmowie z PAP Szrek.
Szczątki dewońskiej ryby znalezionej w woj. świętokrzyskim będzie można oglądać pod koniec lutego na wystawie czasowej w Muzeum Geologicznym w Warszawie.
Źródło: PIG-PIB, PAP, fot. fot. CC BY 3.0/ Nobu Tamura/ Wikimedia Commons
